Merkeziyetsiz Finans (DeFi) Nedir?

Merkeziyetsiz Finans (DeFİ) Nedir?

Merkeziyetsiz Finans (kısaca DeFi), blok zinciri ağları üzerine kurulu finansal uygulamalar ekosistemi anlamına gelmektedir. Merkeziyetsiz Finans kavramını geniş çaplı incelediğimizde, kullanım olarak herkese açık olan, merkezi bir otoritenin bulunmadığı, açık kaynaklı, herhangi bir izne dayalı olmayan ve şeffaflığın ön planda olduğu bir finansal ekosistemi oluşturmayı amaçlamaktadır.

Kullanıcılar, varlıklarının bütününün kontrolünü kendi ellerinde tutarak, eşler arası (P2P), DApp (merkeziyetsiz uygulamalar) aracılığı ile etkileşim kurmaktadırlar.

DeFi’ın en önemli avantajlarından birisi finansal hizmetlere kolay yoldan erişmektir. Bu özellik, mevcut işleyişteki finansal sisteme erişimi bulunmayan kişiler için son derece önemlidir. DeFi’ın öne çıkan bir diğer özelliği ise üzerine kurulu olan modüler altyapısıdır. Blok zinciri üzerinde entegre olarak çalışabilen DeFi uygulamalar genel olarak yeni finansal piyasalar, hizmetler ve ürünler oluşturma potansiyeli bulundurmaktadır. 

DeFi ve Avantajları

Geleneksel finans sisteminin çalışma prensibine baktığımızda, bankaların aracı olarak çalışması üzerine dayanmaktadır. DeFi uygulamalar ise hiçbir aracıya gerek duymadan çalışmaktadır. Herhangi bir anlaşmazlığın çözümünü önceden belirleyen kodlar ve kullanıcı fonlarının kontrolü daima DeFi sistemi elindedir. Bu pratik çözümler sayesinde, hizmetlerin sunulup kullanılmasına bağlı olarak masraflar azalır ve daha az sorunun yaşandığı bir finansal sistem oluşur.

Yenilikçi finansal sistemler, blok zinciri üzerine kurulduğundan dolayı hata noktaları ortadan kalkar. Veriler blok zincirine kaydedilir ve birçok node tarafından dağıtılır. Bu şekilde hizmetlerin devre dışı kalması imkansız bir hal alır. Merkeziyetsiz Finans uygulamaları için çerçeveler önceden de kurulabileceğinden dolayı bu çerçevelerden birisini uygulamaya dahil etmek güvenli ve daha basit bir hale gelir.

Bu tarz erişilmesi kolay bir sistemin bir diğer avantajı da hiçbir finansal hizmete ulaşamayan kişilere erişim imkanı tanımasıdır. Geleneksel finans sistemlerine baktığımızda, kâr gütmeye dayalı bir sistem olduklarını görüyoruz. Bu nedenden dolayı alt gelire mensup toplulukların bulunduğu bölgelerde hizmetlerine rastlanması çok nadirdir. DeFi ise masrafları büyük oranda düşürerek, dar gelirli topluluklara geniş bir finansal hizmet sağlamaktadır.

DeFi’ın Kullanım Alanları Nelerdir?

Borç Alıp Verme Üzerine Kredi Sistemi

DeFi’ın en popüler uygulama türlerinden biri olan açık borç verme protokolleri, merkeziyetsiz ve açık bir şekilde borç alma ve verme üzerine kuruludur. Geleneksel kredi sistemi ile karşılaştırıldığında birçok avantajı bulunan bu uygulama, anlık işlem sonlandırma, dijital varlıkları teminatlandırabilme, potansiyel standardizasyon ve kredi kontrolünün bulunmaması gibi avantajlı yönler barındırmaktadır.

Borç alıp verme hizmetleri açık blok zincirlerinin üzerine kurulduğundan dolayı güven ihtiyacını minimuma indirmekte ve kriptografik doğrulama yöntemlerinin güvencelerinden faydalanmaktadır. Blok zinciri üzerinde olduğundan dolayı borç alma ve verme süreçleri daha ucuz ve hızlı hale gelmektedir.

Parasal bankacılık hizmetleri

DeFi uygulamaları, tanımlandığı gibi finansal uygulamalar üzerine olduğu için parasal bankacılık hizmetleri de DeFi için kullanım alanları arasına girmektedir. Stablecoinlerin çıkarılması, sigorta ve mortgage de bunlara örnek olarak verilebilir.

Blok zinciri sektörü gelişmeye devam ettikçe stabilcoinlerin (sabit coin) üretimine ilgi de paralel olarak artar. Sabit coin, genel olarak itibari varlıklara değer olarak sabitlenmiş ve kolay bir şekilde dijital olarak transfer edilen kripto varlık türüne verilen addır.

Mortgage kredisi süreci genellikle, katılması gereken aracıların sayısının çokluğu nedeniyle zaman alıcı ve pahalıdır. Akıllı kontratlar yardımıyla yasal işlem masrafları ve aracıların sayısı büyük oranda azalmaktadır.

Blok zinciri üzerinde gerçekleşen sigortalama, aracılara olan ihtiyacı ortadan kaldırır. Bu durum, riskin birçok katılımcı arasında paylaşılmasını mümkün kılar. Bu durum eşit kalitedeki hizmet karşılığında düşük primler olarak geri dönüş sağlar.

Merkeziyetsiz Pazarlar

DeFi uygulamaları arasında en önemlilerden biri hiç şüphesiz merkeziyetsiz borsalardır. Merkeziyetsiz borsalar, kullanıcıların fonlarını güvende tutma işlemini, üçüncü bir aracıya ihtiyaç duymadan dijital varlık alıp satabilmesine imkan vermektedir. Alım-satım işlemleri akıllı kontrat yardımı ile direkt olarak kullanıcı cüzdanları arasında yapılır. Merkeziyetsiz borsalar, merkezi borsalara göre daha az bakım işi gerektirdiğinden düşük işlem ücretlerine sahiptir. 

DeFi ve Açık Bankacılık Arasındaki Farklar Nelerdir?

Açık bankacılık, üçüncü parti finansal hizmet sunucularına API’lar vasıtasıyla finansal verilere güvenli olarak erişim sağlama izni verildiği bankacılık sistemine verilen addır. Bu sistem ile birlikte bankalar ve banka statüsünde olmayan finansal kurumlar arasında veri ve hesaplar entegre edilebilir. Sistem temelinde, geleneksel finans sisteminde yeni hizmet ve ürünler oluşturulabilir. DeFi, açık bankacılık sistemine karşılık, mevcutta yer alan altyapıdan bağımsız olarak yeni bir finans sistemi olarak hizmet verir. DeFi, açık finans olarak da adlandırılabilir.